1

Ἐγένετοδὲἐνσαββάτῳa Sabbathδιαπορεύεσθαι[is] passing alongαὐτὸνδιὰσπορίμων,grainfields,καὶἔτιλλονwere pluckingοἱμαθηταὶαὐτοῦκαὶἤσθιονwere eatingτοὺςστάχυαςheads of grain,ψώχοντεςrubbing [them]ταῖςχερσίν.hands.

2

τινὲςδὲτῶνΦαρισαίωνPhariseesεἶπαντίποιεῖτεὃοὐκἔξεστινit is lawfulτοῖςσάββασιν;Sabbaths?

3

καὶἀποκριθεὶςπρὸςαὐτοὺςεἶπενὁἸησοῦς·οὐδὲNot evenτοῦτοἀνέγνωτεhave you read,ὃἐποίησενΔαυίδ,David,ὅτεwhenἐπείνασενwas hungryαὐτὸςκαὶοἱμετ᾽αὐτοῦὄντες;

4

ὡςεἰσῆλθενεἰςτὸνοἶκονhouseτοῦθεοῦ,καὶτοὺςἄρτουςloavesτῆςπροθέσεωςpresentationλαβὼνἔφαγενate,καὶἔδωκεντοῖςμετ᾽αὐτοῦοὓςοὐκἔξεστινit is lawfulφαγεῖνto eat,εἰμὴμόνουςaloneτοὺςἱερεῖς;priests?

5

καὶἔλεγεναὐτοῖςκύριόςἐστιντοῦσαββάτουSabbathὁυἱὸςτοῦἀνθρώπου

6

ἘγένετοδὲἐνἑτέρῳanotherσαββάτῳSabbath,εἰσελθεῖναὐτὸνεἰςτὴνσυναγωγὴνsynagogueκαὶδιδάσκειν·teachingκαὶἦνἄνθρωποςἐκεῖthere,καὶἡχεὶρhandαὐτοῦἡδεξιὰrightἦνξηρά.withered.

7

παρετηροῦντοWere closely watchingδὲαὐτὸνοἱγραμματεῖςscribesκαὶοἱΦαρισαῖοιPharisees,εἰἐντῷσαββάτῳSabbathθεραπεύειHe heals,ἵναεὕρωσινthey may find [reason]κατηγορεῖνto accuseαὐτοῦ.

8

αὐτὸςδὲᾔδειτοὺςδιαλογισμοὺςthoughtsαὐτῶν.εἶπενδὲτῷἀνδρὶτῷξηρὰνwitheredἔχοντιτὴνχεῖρα·hand,ἔγειρεdo ariseκαὶστῆθιdo standεἰςτὸμέσον.midst.καὶἀναστὰςhaving risen up,ἔστη.he stood.

9

εἶπενδὲὁἸησοῦςπρὸςαὐτούς·ἐπερωτῶI askὑμᾶςεἰἔξεστινit is lawfulτῷσαββάτῳSabbathἀγαθοποιῆσαιto do goodἢκακοποιῆσαι;to do evil?ψυχὴνLifeσῶσαιto saveἢἀπολέσαι ;to destroy?

10

καὶπεριβλεψάμενοςhaving looked aroundπάνταςαὐτοὺςεἶπεναὐτῷ ·ἔκτεινονdo stretch outτὴνχεῖράhandσου.ὁδὲἐποίησενκαὶἀπεκατεστάθηwas restoredἡχεὶρhandαὐτοῦ

11

αὐτοὶδὲἐπλήσθησανwere filledἀνοίαςwith rage,καὶδιελάλουνwere discussingπρὸςἀλλήλουςone anotherτίἂνmaybeποιήσαιεντῷἸησοῦ.

12

Ἐγένετοδὲἐνταῖςἡμέραιςταύταιςἐξελθεῖναὐτὸνεἰςτὸὄροςmountainπροσεύξασθαι·to pray,καὶἦνδιανυκτερεύωνspending the nightἐντῇπροσευχῇprayerτοῦθεοῦ.

13

καὶὅτεwhenἐγένετοἡμέρα,προσεφώνησενHe called to [Him]τοὺςμαθητὰςαὐτοῦ,καὶἐκλεξάμενοςhaving chosen outἀπ᾽αὐτῶνδώδεκαtwelve,οὓςκαὶἀποστόλουςapostlesὠνόμασεν·He named:

14

ΣίμωναSimonὃνκαὶὠνόμασενHe namedΠέτρονPeter,καὶἈνδρέανAndrewτὸνἀδελφὸναὐτοῦκαὶἸάκωβονJamesκαὶἸωάννηνJohn;καὶΦίλιππονPhilipκαὶΒαρθολομαῖονBartholomew;

15

καὶΜαθθαῖονMatthewκαὶΘωμᾶνThomas;καὶἸάκωβονJamesἉλφαίου[son of] Alphaeus;καὶΣίμωναSimonτὸνκαλούμενονbeing calledζηλωτὴνZealot;

16

καὶἸούδανJudas [son]Ἰακώβουof James;καὶἸούδανJudasἸσκαριὼθIscariot,ὃςἐγένετοπροδότης.[the] betrayer.

17

καὶκαταβὰςhaving descendedμετ᾽αὐτῶνἔστηHe stoodἐπὶτόπουa placeπεδινοῦ.level,καὶὄχλοςa crowdπολὺςμαθητῶναὐτοῦκαὶπλῆθοςa multitudeπολὺτοῦλαοῦpeopleἀπὸπάσηςτῆςἸουδαίαςJudea,καὶἸερουσαλὴμJerusalem,καὶτῆςπαραλίουsea coastΤύρουof Tyre,καὶΣιδῶνοςSidon,

18

οἳἦλθονἀκοῦσαιαὐτοῦκαὶἰαθῆναιto be healedἀπὸτῶννόσωνdiseasesαὐτῶν.καὶοἱἐνοχλούμενοιbeing troubledἀπὸπνευμάτωνἀκαθάρτωνuncleanἐθεραπεύοντο.were healed.

19

καὶπᾶςὁὄχλοςmultitudeἐζήτουνwere seekingἅπτεσθαιto touchαὐτοῦ,ὅτιδύναμιςpowerπαρ᾽fromαὐτοῦἐξήρχετο,καὶἰᾶτοwas healingπάντας.

20

Καὶαὐτὸςἐπάραςhaving lifted upτοὺςὀφθαλμοὺςgazeαὐτοῦεἰςτοὺςμαθητὰςαὐτοῦἔλεγεν·μακάριοιBlessed [are]οἱπτωχοί,poor,ὅτιὑμετέραyoursἐστὶνἡβασιλείαkingdomτοῦθεοῦ.

21

ΜακάριοιBlessed [are]οἱπεινῶντεςhungeringνῦν,now,ὅτιχορτασθήσεσθε.you will be filled.ΜακάριοιBlessed [are]οἱκλαίοντεςweepingνῦν,now,ὅτιγελάσετε.you will laugh.

22

ΜακάριοίBlessedἐστε,ὅτανwhenμισήσωσινmay hateὑμᾶςοἱἄνθρωποικαὶὅτανwhenἀφορίσωσινthey may excludeὑμᾶςκαὶὀνειδίσωσινmay insult [you],καὶἐκβάλωσινmay cast outτὸὄνομαὑμῶνὡςπονηρὸνevil,ἕνεκαon account ofτοῦυἱοῦτοῦἀνθρώπου.

23

χάρητεdo rejoiceἐνἐκείνῃτῇἡμέρᾳκαὶσκιρτήσατε·do leap for joy;ἰδοὺγὰρὁμισθὸςrewardὑμῶνπολὺςἐντῷοὐρανῷ.κατὰτὰαὐτὰγὰρἐποίουντοῖςπροφήταιςprophetsοἱπατέρεςαὐτῶν.

24

ΠλὴνButοὐαὶwoeὑμῖντοῖςπλουσίοις,rich,ὅτιἀπέχετεyou are receivingτὴνπαράκλησινcomfortὑμῶν.

25

ΟὐαὶWoeὑμῖνοἱἐμπεπλησμένοιfilledνῦν ,now,ὅτιπεινάσετε.you will hunger.ΟὐαὶWoe toοἱγελῶντεςlaughingνῦν,now,ὅτιπενθήσετεyou will mournκαὶκλαύσετε.will weep.

26

ΟὐαὶWoe to youὅτανwhenὑμᾶςκαλῶςwellεἴπωσινπάντεςοἱἄνθρωποι·κατὰτὰαὐτὰγὰρἐποίουντοῖςψευδοπροφήταιςfalse prophetsοἱπατέρεςαὐτῶν.

27

ἀλλ᾽ὑμῖνλέγωτοῖςἀκούουσιν·ἀγαπᾶτεdo loveτοὺςἐχθροὺςenemiesὑμῶν,καλῶςgoodποιεῖτετοῖςμισοῦσινhatingὑμᾶς,

28

εὐλογεῖτεdo blessτοὺςκαταρωμένουςcursingὑμᾶς ,προσεύχεσθεdo prayπερὶτῶνἐπηρεαζόντωνmistreatingὑμᾶς.

29

τῷτύπτοντίstrikingσεἐπὶτὴνσιαγόνα,cheek,πάρεχεdo offerκαὶτὴνἄλλην·other;καὶἀπὸτοῦαἴροντόςtaking awayσουτὸἱμάτιονcloak,καὶτὸνχιτῶναtunicμὴκωλύσῃς.may do withhold.

30

Παντὶαἰτοῦντίis askingσεδίδου·καὶἀπὸτοῦαἴροντοςtaking awayτὰσὰyours,μὴἀπαίτει.do ask [it] back.

31

καὶκαθὼςasθέλετεἵναποιῶσινὑμῖνοἱἄνθρωποι,ποιεῖτεαὐτοῖςὁμοίως.likewise.

32

καὶεἰἀγαπᾶτεyou loveτοὺςἀγαπῶνταςlovingὑμᾶς,ποίαwhatὑμῖνχάριςcreditἐστίν;καὶγὰροἱἁμαρτωλοὶsinnersτοὺςἀγαπῶνταςlovingαὐτοὺςἀγαπῶσιν.love.

33

καὶγὰρἐὰνἀγαθοποιῆτεyou shall do goodτοὺςἀγαθοποιοῦνταςdoing good toὑμᾶς,ποίαwhatὑμῖνχάριςcreditἐστίν;καὶοἱἁμαρτωλοὶsinnersτὸαὐτὸποιοῦσιν.

34

καὶἐὰνδανίσητεyou shall lend [to those]παρ᾽fromὧνἐλπίζετεyou expectλαβεῖν ,ποίαwhatὑμῖνχάριςcreditἐστίν;καὶἁμαρτωλοὶsinnersἁμαρτωλοῖςto sinnersδανίζουσινlend,ἵναἀπολάβωσινthey may receiveτὰἴσα.same amount.

35

πλὴνButἀγαπᾶτεdo loveτοὺςἐχθροὺςenemiesὑμῶνκαὶἀγαθοποιεῖτεdo good,καὶδανίζετεdo lend,μηδὲνnothingἀπελπίζοντες·expecting in return,καὶἔσταιὁμισθὸςrewardὑμῶνπολύς,καὶἔσεσθευἱοὶὑψίστου,Most High;ὅτιαὐτὸςχρηστόςkindἐστινἐπὶτοὺςἀχαρίστουςungratefulκαὶπονηρούς.evil.

36

Γίνεσθεοἰκτίρμονεςmerciful,καθὼςasκαὶὁπατὴρὑμῶνοἰκτίρμωνmercifulἐστίν.

37

καὶμὴκρίνετε,do judge,καὶοὐμὴκριθῆτε.you may be judged;καὶμὴκαταδικάζετε,do condemn,καὶοὐμὴκαταδικασθῆτε.you may be condemned.ἀπολύετε,do forgive,καὶἀπολυθήσεσθε.you will be forgiven.

38

δίδοτε,καὶδοθήσεταιὑμῖν.μέτρονMeasureκαλὸνgood,πεπιεσμένονpressed down,σεσαλευμένονshaken together,ὑπερεκχυννόμενονrunning over,δώσουσινεἰςτὸνκόλπονlapὑμῶν·ᾧγὰρμέτρῳmeasureμετρεῖτε,you measure,ἀντιμετρηθήσεταιit will be re-measuredὑμῖν.

39

εἶπενδὲκαὶπαραβολὴνa parableαὐτοῖς·μήτιnot anyδύναταιτυφλὸςa blind [man],τυφλὸνa blind [man]ὁδηγεῖν;to lead?οὐχὶNotἀμφότεροιbothεἰςβόθυνονa pitἐμπεσοῦνται ;will fall in?

40

Οὐκἔστινμαθητὴςὑπὲρaboveτὸνδιδάσκαλονteacher;κατηρτισμένοςfully trainedδὲπᾶςἔσταιὡςὁδιδάσκαλοςteacherαὐτοῦ.

41

Τίδὲβλέπειςlook you atτὸκάρφοςsplinterτὸἐντῷὀφθαλμῷeyeτοῦἀδελφοῦσου,τὴνδὲδοκὸνthe beamτὴνἐντῷἰδίῳownὀφθαλμῷeyeοὐκατανοεῖς;notice?

42

πῶςHowδύνασαιλέγειντῷἀδελφῷσου·ἀδελφέ,ἄφεςdo allow [me]ἐκβάλωI may cast outτὸκάρφοςsplinterτὸἐντῷὀφθαλμῷeyeσου,αὐτὸςτὴνἐντῷὀφθαλμῷeyeσουδοκὸνbeamοὐβλέπων;seeing?ὑποκριτά,Hypocrite,ἔκβαλεdo cast outπρῶτονfirstτὴνδοκὸνbeamἐκτοῦὀφθαλμοῦeyeσου,καὶτότεthenδιαβλέψειςyou will see clearlyτὸκάρφοςsplinterτὸἐντῷὀφθαλμῷeyeτοῦἀδελφοῦσουἐκβαλεῖν.to cast out.

43

οὐγάρἐστινδένδρονtreeκαλὸνgood,ποιοῦνκαρπὸνfruitσαπρόν·bad;οὐδὲnorπάλινagainδένδρονa treeσαπρὸνbad,ποιοῦνκαρπὸνfruitκαλόν·good.

44

ἕκαστονEachγὰρδένδρονtreeἐκτοῦἰδίουownκαρποῦfruitγινώσκεται.οὐγὰρἐξἀκανθῶνthornsσυλλέγουσινdo they gatherσῦκαfigs,οὐδὲnorἐκβάτουa bramble bushσταφυλὴνgrapesτρυγῶσινgather they.

45

Ὁἀγαθὸςgoodἄνθρωποςἐκτοῦἀγαθοῦgoodθησαυροῦtreasureτῆςκαρδίας[his] heartπροφέρειbrings forthτὸἀγαθόν,good;καὶὁπονηρὸςevil,ἐκτοῦπονηροῦevil,προφέρειbrings forthτὸπονηρόν·evil.ἐκγὰρπερισσεύματοςabundanceκαρδίαςof his heart,λαλεῖτὸστόμαmouthαὐτοῦ.

46

τίδέμεκαλεῖτε·do you callκύριεκύριε,καὶοὐποιεῖτεἃλέγω;

47

Πᾶςὁἐρχόμενοςπρόςμεκαὶἀκούωνμουτῶνλόγωνκαὶποιῶναὐτούς,ὑποδείξωI will showὑμῖντίνιἐστὶνὅμοιος.like.

48

ὅμοιόςLikeἐστινἀνθρώπῳοἰκοδομοῦντιbuildingοἰκίανa house,ὃςἔσκαψενdugκαὶἐβάθυνενdeepened,καὶἔθηκενlaidθεμέλιονa foundationἐπὶτὴνπέτραν.rock;πλημμύρηςwhen a floodδὲγενομένηςπροσέρηξενburst uponὁποταμὸςstreamτῇοἰκίᾳhouseἐκείνῃ,καὶοὐκἴσχυσενwas ableσαλεῦσαιto shakeαὐτὴνδιὰτὸκαλῶςwellοἰκοδομῆσθαιto have been builtαὐτήν

49

Ὁδὲἀκούσαςκαὶμὴποιήσαςὅμοιόςlikeἐστινἀνθρώπῳοἰκοδομήσαντιhaving builtοἰκίανa houseἐπὶτὴνγῆνχωρὶςwithoutθεμελίουa foundation,ᾗπροσέρηξενburstὁποταμός,stream,καὶεὐθὺςimmediatelyσυνέπεσεν ,it fell,καὶἐγένετοτὸῥῆγμαruinτῆςοἰκίαςhouse,ἐκείνηςμέγα.