1

ΚαὶἤρξατοHe beganαὐτοῖςἐνπαραβολαῖςparablesλαλεῖν ·ἀμπελῶναA vineyardἄνθρωποςἐφύτευσενplanted,καὶπεριέθηκενhe placed around [it]φραγμὸνa fence,καὶὤρυξενdugὑπολήνιονa wine vat,καὶᾠκοδόμησενbuiltπύργονa tower,καὶἐξέδετοrented outαὐτὸνγεωργοῖςto farmers,καὶἀπεδήμησενtraveled abroad.

2

καὶἀπέστειλενhe sentπρὸςτοὺςγεωργοὺςfarmersτῷκαιρῷdue timeδοῦλονa servant,ἵναπαρὰfromτῶνγεωργῶνfarmersλάβῃἀπὸτῶνκαρπῶνfruitsτοῦἀμπελῶνος.vineyard.

3

καὶλαβόντεςαὐτὸνἔδειρανthey beat [him]καὶἀπέστειλανsent [him] awayκενόν.empty-handed.

4

καὶπάλινagainἀπέστειλενhe sentπρὸςαὐτοὺςἄλλονanotherδοῦλον·servant,κἀκεῖνονand himἐκεφαλίωσανthey struck on the headκαὶἠτίμασαν .dishonored.

5

καὶἄλλονanotherἀπέστειλεν·He sent,κἀκεῖνονand himἀπέκτειναν,they killed;καὶπολλοὺςἄλλους,others,οὓςμὲνindeedδέροντες,beating,οὓςδὲἀποκτέννοντες.killing.

6

ἔτιYetἕναεἶχενυἱὸνἀγαπητόνbeloved,ἀπέστειλενhe sentαὐτὸνἔσχατονlastπρὸςαὐτοὺςλέγωνὅτιἐντραπήσονταιThey will have respect forτὸνυἱόνμου.

7

ἐκεῖνοιδὲοἱγεωργοὶfarmersπρὸςἑαυτοὺςεἶπανὅτιοὗτόςἐστινὁκληρονόμος·heir;δεῦτεcome,ἀποκτείνωμενlet us killαὐτόν,καὶἡμῶνἔσταιἡκληρονομία.inheritance.

8

καὶλαβόντεςἀπέκτεινανthey killedαὐτὸνκαὶἐξέβαλονcast forthαὐτὸνἔξωoutsideτοῦἀμπελῶνος.vineyard.

9

τίοὖνποιήσειὁκύριοςτοῦἀμπελῶνος;vineyard?ἐλεύσεταικαὶἀπολέσειwill destroyτοὺςγεωργοὺςfarmers,καὶδώσειτὸνἀμπελῶναvineyardἄλλοις.to others.

10

οὐδὲNot evenτὴνγραφὴνScriptureταύτηνἀνέγνωτε·have you read:λίθον[The] stoneὃνἀπεδοκίμασανrejectedοἱοἰκοδομοῦντες,building,οὗτοςἐγενήθηεἰςκεφαλὴνchiefγωνίας·of [the] corner;

11

παρὰfrom [the]κυρίουἐγένετοαὕτη,καὶἔστινθαυμαστὴmarvelousἐνὀφθαλμοῖς[the] eyesἡμῶν;

12

καὶἐζήτουνthey were seekingαὐτὸνκρατῆσαιto lay hold of,καὶἐφοβήθησανthey fearedτὸνὄχλον·crowd;ἔγνωσανγὰρὅτιπρὸςαὐτοὺςτὴνπαραβολὴνparableεἶπεν.καὶἀφέντεςhaving leftαὐτὸνἀπῆλθον.they went away.

13

Καὶἀποστέλλουσινthey sendπρὸςαὐτόντιναςτῶνΦαρισαίωνPharisees,καὶτῶνἩρῳδιανῶνHerodians,ἵνααὐτὸνἀγρεύσωσινthey may catchλόγῳ.

14

καὶἐλθόντεςλέγουσιναὐτῷ·διδάσκαλε,Teacher,οἴδαμενὅτιἀληθὴςtrueεἶκαὶοὐμέλειthere is careσοιπερὶοὐδενός·οὐγὰρβλέπειςYou lookεἰςπρόσωπονappearanceἀνθρώπωνἀλλ᾽ἐπ᾽ἀληθείας[the] truthτὴνὁδὸνwayτοῦθεοῦδιδάσκεις.teach.ἔξεστινIs it lawfulδοῦναικῆνσονtributeΚαίσαριto Caesarἢοὔ;δῶμενἢμὴδῶμεν;

15

Ὁδὲεἰδὼςαὐτῶντὴνὑπόκρισινhypocrisy,εἶπεναὐτοῖς·τίμεπειράζετε;do you test?φέρετέdo bringμοιδηνάριονa denarius,ἵναἴδω.

16

οἱδὲἤνεγκαν.they brought [it].καὶλέγειαὐτοῖς·τίνοςἡεἰκὼνlikenessαὕτηκαὶἡἐπιγραφή;inscription?οἱδὲεἶπαναὐτῷ·Καίσαρος.Caesar’s.

17

ὁδὲἸησοῦςεἶπεναὐτοῖς·τὰΚαίσαροςof Caesar,ἀπόδοτεdo give backΚαίσαριto Caesar,καὶτὰτοῦθεοῦτῷθεῷ.καὶἐξεθαύμαζονthey were amazedἐπ᾽αὐτῷ.

18

ΚαὶἔρχονταιΣαδδουκαῖοιSadduceesπρὸςαὐτὸνοἵτινεςwhoλέγουσινἀνάστασινa resurrectionμὴεἶναι,καὶἐπηρώτωνthey were questioningαὐτὸνλέγοντες·

19

διδάσκαλε,Teacher,ΜωϋσῆςMosesἔγραψενἡμῖνὅτιἐάντινοςἀδελφὸςἀποθάνῃshall die,καὶκαταλίπῃmay leave behindγυναῖκακαὶμὴἀφῇmay leaveτέκνονchild,ἵναλάβῃὁἀδελφὸςαὐτοῦτὴνγυναῖκακαὶἐξαναστήσῃmay raise upσπέρμαseedτῷἀδελφῷαὐτοῦ.

20

ἑπτὰSevenἀδελφοὶἦσαν·καὶὁπρῶτοςfirstἔλαβενγυναῖκακαὶἀποθνῄσκωνdying,οὐκἀφῆκενleftσπέρμα.seed.

21

καὶὁδεύτεροςsecondἔλαβεναὐτὴνκαὶἀπέθανενdied,μὴκαταλιπὼνhaving leftσπέρμαseed;καὶὁτρίτοςthirdὡσαύτως·likewise.

22

καὶοἱἑπτὰsevenοὐκἀφῆκανleftσπέρμα.seed.ἔσχατονLastπάντωνκαὶἡγυνὴἀπέθανενdied.

23

ἐντῇἀναστάσειresurrection,ὅτανwhenἀναστῶσινthey may rise,τίνοςαὐτῶνἔσταιγυνή;οἱγὰρἑπτὰthe sevenἔσχοναὐτὴνγυναῖκα.

24

ἔφηWas sayingαὐτοῖςὁἸησοῦςοὐδιὰτοῦτοπλανᾶσθεdo you err,μὴεἰδότεςτὰςγραφὰςScriptures,μηδὲnorτὴνδύναμινpowerτοῦθεοῦ;

25

ὅτανWhenγὰρἐκνεκρῶν[the] deadἀναστῶσιν,they may rise,οὔτεneitherγαμοῦσινdo they marry,οὔτεnorγαμίζονταιare given in marriage;ἀλλ᾽εἰσὶνὡςἄγγελοιangelsἐντοῖςοὐρανοῖς.

26

περὶδὲτῶννεκρῶνdead,ὅτιἐγείρονται,they rise,οὐκἀνέγνωτεhave you readἐντῇβίβλῳbookΜωϋσέωςof Moses,ἐπὶτοῦβάτουbush,πῶςhowεἶπεναὐτῷὁθεὸςλέγων·ἐγὼὁθεὸςἈβραὰμof Abraham,καὶὁθεὸςἸσαὰκof Isaac,καὶὁθεὸςἸακώβ;of Jacob’

27

οὐκἔστινθεὸςνεκρῶνof [the] dead,ἀλλὰζώντων·of [the] living.πολὺπλανᾶσθε.you err.

28

Καὶπροσελθὼνhaving come upεἷςτῶνγραμματέων,scribes,ἀκούσαςαὐτῶνσυζητούντων,are reasoning together,ἰδὼνὅτικαλῶςwellἀπεκρίθηαὐτοῖςἐπηρώτησενhe questionedαὐτόν·ποίαWhichἐστὶνἐντολὴcommandmentπρώτη[the] firstπάντων

29

ἀπεκρίθηὁἸησοῦςὅτιπρώτηfirstἐστίνἄκουεἸσραήλ,O Israel:κύριοςὁθεὸςἡμῶνκύριοςεἷςἐστιν·

30

καὶἀγαπήσειςyou will loveκύριοντὸνθεόνσουἐξὅληςallτῆςκαρδίαςheartσουκαὶἐξὅληςallτῆςψυχῆςsoulσουκαὶἐξὅληςallτῆςδιανοίαςmindσουκαὶἐξὅληςallτῆςἰσχύοςstrengthσου.

31

δευτέρα[The] secondαὕτη·ἀγαπήσειςYou will loveτὸνπλησίονneighborσουὡςσεαυτόν.yourself.’μείζωντούτωνἄλληanotherἐντολὴcommandmentοὐκἔστιν.

32

καὶεἶπεναὐτῷὁγραμματεύς·scribe,καλῶς,Right,διδάσκαλε,Teacher,ἐπ᾽ἀληθείαςtruthεἶπεςὅτιεἷςἐστινκαὶοὐκἔστινἄλλοςanotherπλὴνbesidesαὐτοῦ.

33

καὶτὸἀγαπᾶνto loveαὐτὸνἐξὅληςallτῆςκαρδίαςheartκαὶἐξὅληςallτῆςσυνέσεωςunderstandingκαὶἐξὅληςallτῆςἰσχύοςstrength,καὶτὸἀγαπᾶνto loveτὸνπλησίονneighborὡςἑαυτὸνπερισσότερόνmost importantἐστινπάντωντῶνὁλοκαυτωμάτωνburnt offeringsκαὶθυσιῶν.sacrifices.

34

καὶὁἸησοῦςἰδὼναὐτὸνὅτινουνεχῶςwiselyἀπεκρίθηεἶπεναὐτῷ·οὐμακρὰνfarεἶἀπὸτῆςβασιλείαςkingdomτοῦθεοῦ.καὶοὐδεὶςοὐκέτιno longerἐτόλμαwas daringαὐτὸνἐπερωτῆσαι.to question.

35

ΚαὶἀποκριθεὶςὁἸησοῦςἔλεγενδιδάσκωνteachingἐντῷἱερῷ·temple,πῶςHowλέγουσινοἱγραμματεῖςscribesὅτιὁχριστὸςυἱὸςΔαυίδof Davidἐστιν;

36

αὐτὸςΔαυὶδDavidεἶπενἐντῷπνεύματιτῷἁγίῳ·εἶπενκύριοςτῷκυρίῳμου·κάθουdo sitἐκδεξιῶν[the] right handμουἕωςuntilἂνwhenθῶI may placeτοὺςἐχθρούςenemiesσουὑποκάτω[as] a footstoolτῶνποδῶνfeetσου.

37

αὐτὸςΔαυὶδDavidλέγειαὐτὸνκύριον,καὶπόθενhowαὐτοῦἐστινυἱός;καὶὁπολὺςὄχλοςcrowdἤκουεναὐτοῦἡδέως.gladly.

38

Καὶἐντῇδιδαχῇteachingαὐτοῦἔλεγεν·βλέπετεdo bewareἀπὸτῶνγραμματέωνscribes,τῶνθελόντωνἐνστολαῖςrobesπεριπατεῖνto walk about,καὶἀσπασμοὺςgreetingsἐνταῖςἀγοραῖςmarketplaces,

39

καὶπρωτοκαθεδρίαςfirst seatsἐνταῖςσυναγωγαῖςsynagogues,καὶπρωτοκλισίαςfirst placesἐντοῖςδείπνοις,feasts;

40

οἱκατεσθίοντεςdevouringτὰςοἰκίαςhousesτῶνχηρῶνwidows,καὶπροφάσειas a pretext,μακρὰat great lengthπροσευχόμενοι,praying.οὗτοιλήμψονταιπερισσότερονgreaterκρίμα.judgment.

41

Καὶκαθίσαςhaving sat downκατέναντιoppositeτοῦγαζοφυλακίουtreasury,ἐθεώρειHe was watchingπῶςhowὁὄχλοςcrowdβάλλειcastχαλκὸνmoneyεἰςτὸγαζοφυλάκιον.treasury;καὶπολλοὶπλούσιοιrichἔβαλλονwere casting [in]πολλά·

42

καὶἐλθοῦσαμίαχήραwidowπτωχὴpoorἔβαλενcast [in]λεπτὰleptaδύοtwo,ὅἐστινκοδράντης.a kodrantes.

43

καὶπροσκαλεσάμενοςhaving called to [Him]τοὺςμαθητὰςαὐτοῦεἶπεναὐτοῖς·ἀμὴνAmenλέγωὑμῖνὅτιἡχήραwidowαὕτηἡπτωχὴpoor,πλεῖονmoreπάντωνἔβαλενhas cast [in]τῶνβαλλόντωνcastingεἰςτὸγαζοφυλάκιον·treasury.

44

πάντεςγὰρἐκτοῦπερισσεύοντοςis aboundingαὐτοῖςἔβαλον,cast [in];αὕτηδὲἐκτῆςὑστερήσεωςpovertyαὐτῆςπάνταὅσαas much asεἶχενἔβαλεν,cast [in],ὅλονallτὸνβίονlivelihoodαὐτῆς.